خبرگزاری ایسنا در گزارشی با تیتر غیرحرفه ای «...و "گرگ‌علی" رفت شهر و
اسمش را گذاشت "آرشام"!»، با رویکردی نو به بررسی تحول در شیوه نامگذاری
کودکان بختیاری در استان خوزستان پرداخت.
به گزارش آژانس خبری بختیاری (ایبنانیوز)، متن کامل گزارش ایسنا به این شرح است:
نام‌های
زنان و مردان بختیاری هر کدام یادآور فرهنگ اصیل بختیاری می‌باشند. اما ما
تا چه حد با این نام‌ها آشنا هستیم؟ آیا چنین نام‌هایی که حتی نام پدران و
مادران ما است را برای فرزندان خود انتخاب می‌کنیم؟
در گذشته
نامگذاری بر حسب ضرورتی انجام می‌شد و همواره نه تنها در ایل بختیاری بلکه
در بین تمام اقوام مردم برای نام‌گذاری‌ها ملزوماتی را در نظر می‌گرفتند.
در ایل بختیاری نیز هر نامگذاری ریشه در فرهنگ غنی و اصیل این ایل داشت و
هیچ کدام بدون علت و یا بدون معنا نبود. آیا همچون رنگ باختن دیگر آداب و
اصول زندگی در سال‌های آینده این نام‌ها کم‌کم به باد فراموشی سپرده خواهند
شد؟
اگرچه هنوز برخی جوانان و یا زوج‌های جوان بختیاری نام
فرزندان خود را از نام‌های رایج و قدیمی بختیاری گذشتگان خود و یا با الهام
از نام‌های قدیمی برمی‌گزینند برخی چنین اعتقادی ندارند. یکی از اقوام،
چند سال پیش نام بختیاری "تیام" را روی دخترش گذاشت. این نام به معنای
چشمانم میباشد و تصمیم داشت که نام دختر بعدی خود را "زونیام" به معنای
زانوهایم با الهام از نام‌های زیبای بختیاری بگذارد اما برخی از اطرافیان
به او خرده گرفتند که این نام‌ها را نمی‌توان در جامعه امروز به کار برد.
برخی معتقدند نمی‌توانند اسم‌های بختیاری قدیمی را بر فرزند خود بنهند زیرا
گمان می‌کنند فرزندانشان در سال‌های بعد نام خود را مناسب نخواهند دانست و
والدین خود را به خاطر این نامگذاری سرزنش خواهند کرد.
هر کدام
از نام‌های بختیاری بر اثر علتی شکل گرفته‌اند. برخی به علت حادثه و برخی
براساس آرزوها و آمال والدین. امروزه هر فردی به دنبال یافتن اسمی با معنا و
خوش آهنگ برای فرزند خود است که تعداد این نام‌ها در فرهنگ بختیاری کم
نیست.
به عنوان مثال در گذشته برخی نام‌ها از طبیعت و حوادث طبیعی
الهام می‌گرفت همچون بارونی، سبزوار، صنوبر، ستاره، برفی، گلنار، همه گل،
بهارگلی یا سوگلی و ماه‌پسند. طراوت و شادابی که در طبیعت وجود داشت ملاک
این نام‌گذاری‌ها بود. همچنین بختیاری‌ها که از دیرباز علاقه و تمایل زیادی
به شاهنامه و خواندن آن داشتند. نام‌های شاهنامه‌ای برای فرزندان خود
انتخاب می‌کردند. نام‌های برگرفته از شاهنامه همچون رستم، زال، سودابه،
منیژه ،اسفندیار، سهراب و بیژن.
برخی والدین نیز نام اشیاء قیمتی
را برای فرزندان خود انتخاب می‌کردند همچون اشرفی، طلا، گوهر، نرقه یا
نقره. نام‌هایی از جمله جمعه، شنبه، صفر، رجب، بهمن و رمضان و نوروز با
الهام از روزها و ایام سال نیز از دیگر نام‌های رایج در فرهنگ بختیاری بوده
است. برخی نام‌ها نیز براساس آرزویی شکل می‌گرفت. مثلا بعضی از
خانواده‌های پردختر به امید این که فرزند جدید آخرین فرزند دختر آنها باشد
برای او اسامی همچون خانم بس و دربس را انتخاب می‌کردند.
برخی
نام‌ها در بختیاری‌ها به سبک و سیاقی تلفظ یا گفته می‌شد که آن اسم یا
کوتاه یا خلاصه‌تر می‌شد. مثلا شووی یا شوچراغ به جای شب چراغ، کوچیرعلی به
جای کوچک‌علی، قپونی به جای قپانی، قربون به جای قربان، مایجون به جای
ماهی جان. بخش عمده‌ای از نام‌ها نیز مثل علی‌مراد، شاه میرزا، خدارحم،
علیداد، خداداد، علی‌خان و امیدوار دو بخشی و یا ترکیبی بوده‌اند.
احترام
و اهمیت دادن به بزرگان یکی دیگر از شاخص‌های نامگذاری بوده است که
معمولا نام فرزند تازه به دنیا آمده به پیشنهاد یکی از بزرگان فامیل بود و
یا نام یک فرد بزرگ و شناخته شده را بر این فرزند می‌گذاشتند.
در
این باره یونس شفیعی، کارشناس فرهنگ بختیای، در گفتگو با خبرنگار ایسنا در
خوزستان به چرایی و چگونگی فرهنگ نامگذاری در ایل بختیاری پرداخته و معتقد
است: در قوم بختیاری نام و نامگذاری جایگاه ویژه‌ای دارد. به فرض در زمان
متولد شدن بچه چند ملاک در این نام‌گذاری‌ها دخالت پیدا می‌کرد. اگر کودکی
در مسیر کوچ به دنیا می‌آمد نام‌های منتخب پیرامون همان آب و هوا و یا آن
زندگی کوچ‌نشینی بود. به عنوان مثال نامی تحت عنوان "بارونی" در زمان
بارندگی زیاد و یا نام "برفی" در زمان بارش برف و یا نام کوه همچون "کلار"،
" تاراز" و یا "منگشت"را والدین بر کودک خود می‌نهادند.
وی تصریح
کرد: بختیاری‌ها یکسری تابوهایی داشتند و این تابوها در زندگی قوم بختیاری
زیاد بوده است. مثلا در این قوم نامی تحت عنوان "گرگ‌علی" وجود داشت. در
دوران کودکی موی گرگ را در گهواره و یا به گویش لری"تعده" می‌گذاشتند و
خاصیت این کار براساس اعتقادات آن زمان فراری دادن اجنه بود. بنابراین گرگ
یکی از نمادهای قدرت در قوم بختیاری تلقی می‌شد و این نام‌گذاری‌ها ریشه در
همان تابوها دارد.
شفیعی بیان کرد: اما نامگذاری برای دختران از
ظرافت و زیبایی خاصی برخوردار بوده است. مثلا اسم‌هایی همچون "ماه‌پری"،
"شاه‌پری"، "گل‌پری"،" پرگل" و" ماه‌گل" از نام‌های زیبا و دل‌انگیز برای
دختران‌شان بوده و نمونه‌ای دیگر از اسم‌ها همچون "جواهر"، "طلا" و "گل
طلا" که برگرفته از لوازم زینتی و اعتقادات اجنه‌ای میباشد. همگی اینها
ریشه در روحیه زیباشناختی در قوم دارد که در نام‌گذاری‌ها به دختران نگاه
ویژه‌ای داشته‌اند.
شفیعی ادامه داد: بختیاری‌ها با شخصیت‌های
شاهنامه و یا اساطیری ایران همخوانی داشته‌اند. هم نام‌گذاری‌ها از شاهنامه
نشات می‌گرفت و هم برخی از آداب رسومی که در شاهنامه آمده با زندگی
بختیاری‌ها پیوند می‌خورد. مثل رسم" پل برون". موقعی که خبر مرگ سهراب را
به تهمینه می‌دهند تهمینه پل‌های خود را می‌برد. آن چنان که در قوم بختیاری
وقتی پدر یا برادر خانواده از بین می‌رفت خواهران و مادران در سوگ آنها
پل‌ها یا موهای خود را می‌بریدند. همچنین ما همان سبک سیاوش‌خوانی را در
قوم بختیاری مشاهده می‌کنیم که به آن "مافگه" یا "کتل کردن اسب"می‌گویند که
اسب را دور مزار در گذشته می‌چرخاندند.
وی بیان کرد: قوم بختیاری
به خاطر شیوه زندگی که داشتند بیشتر فرهنگ مرد یا پدرسالاری بر آنها حاکم
بود. بر اساس باورها، وقتی بچه‌ای به دنیا می‌آمد اگر پسر بود جایگاه
بالاتر و رفیع‌تری پیدا می‌کرد. چون پسر یا مرد بیشتر می‌توانست به والدین
کمک کند. به خصوص به پدر خودش در مواقع کوچ. به خاطر برخی جنگ‌ها و
درگیری‌ها نبود فرزند دختر باعث آرامش خاطر آنها می‌شد. در نام‌گذاری‌ها
نذرهایی هم می‌کردند. مثلا دعا می‌کردند که اگر پسری گیرشان بیاید، نام آن
را "علیداد" می‌گذارند. براساس نذری که می‌کردند اگر از حضرت علی (ع) و یا
از خدا خواسته بودند آن پسر علیداد یا خداداد نام می‌گرفت. به این معنا که
خدا یا علی این فرزند را به آنها داده است.
شفیعی اظهار کرد: اما
اگر دختری به دنیا می‌آمد دعا می‌کردند که بچه بعدی پسر باشد و اسم‌هایی
همچون خدابس، گل بس، دربس و یا ماه‌بس را می‌گذاشتند و به شکلی خودشان را
قانع می‌کردند که بچه بعدی‌شان پسر باشد. در کل اهمیت بسیار ویژه‌ای در بحث
پسر قایل بودند. البته این موضوع هم به خاطر سبک زندگی خاص و طاقت‌فرسای
آنها بود زیرا در زندگی کوچ‌نشینی به قوای جسمی مردانه نیاز بود.
وی
تصریح کرد: امروزه کسی نمی‌آید اسم گل‌بس را بر دختران امروزی بنهد. تردد و
ورود به اجتماع در آن زمان کمتر بود اما حالا دختر خانواده می‌خواهد به
مدرسه یا دانشگاه یا سرکار برود و باید اسم‌های مرسوم را بر آنها گذاشت.
شفیعی
ادامه داد: می‌توانیم بگوییم که بختیاری‌ها تحت تاثیر نامگذاری‌های در
شهرها نام‌های جدید را انتخاب می‌کنند. مثلا به جای این که نام فرزند خود
را علیداد بگذارند نامش را آرشام می‌گذارند و اسم‌هایی که باب جامعه امروزی
هستند و در فرهنگ شهری کاربرد دارند را برمی‌گزینند. این به این معنا نیست
که بختیاری‌ها می‌خواهند به فرهنگ و گذشته خود پشت کنند بلکه به این معنا
است که می‌خواهند مثل شهری‌ها به روز باشند. به عبارتی قصد هم‌رنگ شدن و
سازگاری یافتن با جامعه را دارند. انسان باید در شرایط و محیطی که قرار
می‌گیرد با آن محیط سازگاری پیدا کند تا بتواند زندگی کند. نمی‌شود من به
اهواز بیایم و چون پدرم چوغاپوش بوده من هم چوغا بپوشم.
وی گفت:
راه‌های علمی متعددی برای حفظ و نگه‌داری چنین آداب و رسومی وجود دارد. یکی
این که مکتوب و جمع‌آوری شوند یا به صورت فیلم یا مستند نگه‌داری شوند.
مثلا نامی همچون "شیرین بس" تحریف شده و در زبان شهری به جای آن از شیرین
استفاده می‌کنند. می‌توان برخی نام‌ها را با انجام اصلاحاتی در چرخه
نام‌های امروزی قرار داد.
شفیعی بیان کرد: هر زمان یا دورانی برای
خود یک سری باورها یا آداب و رسومی را در پی دارد. مثلا وقتی یک بچه
شهرستانی وارد شهر میشود تا حدودی سعی می‌کند که خود را با شرایط شهر وقف
دهد و این شرایط زندگی و محیط‌ها است که آدم را به جلو می‌کشاند و دست خود
آدم نیست. اما در نهایت باید بگویم که فرهنگ بختیاری به هیچ وجه توان
مقابله با فرهنگ شهرنشینی که فرهنگی حاکم است را ندارد و این دو قابل
مقابله نیستند.
به گزارش خبرنگار ایسنای خوزستان، در قوم بختیاری
آثار و آداب رسوم زیادی وجود دارد. به عنوان مثال همین گویش‌ها، فرهنگ
نام‌گذاری‌ها و حتی نواهای معروف بختیاری در عروسی همچون" کی لی لی لی" و
"آهای گل" را می‌توان به عنوان آثار معنوی قوم یاد کرد. آداب و رسوم، نحوه
امرار معاش و زندگی، گویش، لباس و حتی نام‌ها در هر ایل نمادهای فرهنگ آن
ایل محسوب میشود که باید آنها را برای نسل آینده حفظ کرده و انتقال داد،
هر چند با گذشت زمان و رشد شهرنشینی و تغییرات و سبک زندگی کم‌رنگ‌تر جلوه
می‌کنند.
گزارش از مونا چراغی، خبرنگار ایسنای خوزستان
گردو
رود کارون 3 در شهرستان ایذه
آخرین مطالب
سد شهید عباسپور در شهرستان اندیکا
روستا شیوند در شهرستان ایذه
چشمه ای در استان چهارمحال بختیاری
شهرستان مسجدسلیمان
شهرستان اندیکا بعلت موقعیت جغرافیایی خاص خود دارای زیبایی های منحصر به فردی میباشد که گاه نمونه های آن در کمتر نقطه ای دیگر یافت میشود یکی از این مناطق منطقه گردشگری سوسن و سرخاب میباشد که بعلت موقعیت جغرافیایی اش در طول تابستان میزبان گردشگران زیادی میباشد.منطقه ویژه گردشگری سوسن و سرخاب با دارا بودن هوای خنک و مطبوع،جشمه های آبی متنوع،درختان سربه فلک کشیده و وجود واحدهای متعدد پرورش ماهی به یکی از زیباترین مناطق گردشگری استان تبدیل شده است و بهترین پیشنهاد برای گذراندن اوقات فراغت برای مردم خوزستان در این هوای گرم میباشد.
منبع : پایگاه خبری تحلیلی اندیکا نیوز
فلسفه وجودی همه ی مسئولین خدمت به مردم است (مقام معظم رهبری) . هفته دولت که با نام و یاد شهیدان والامقام ،رجایی و باهنر مزین است را گرامی می داریم
هفته دولت، هفته اقتدار و پیروزى دولتى است که حمایت و پشتیبانى میلیونها تن از ملت خود را همراه داردهفته دولت، هفته سپاس و قدردانى از دولتى است که هدفش اجراى حدود الهى و احکام آسمانى اسلام و ایجاد جامعه اى سرشار از عدالت، نظم و امنیت است. این هفته مبارک بر همه دولتمردانى که وجود خویش را وقف خدمت به اسلام و جامعه کرده اند، خجسته و فرخنده باد